Diễn biến mùa bão[nb 1] Mùa bão Đại Tây Dương 2005

Tháng sáu và Tháng bảy

Vào ngày 8 tháng 6, Bão Arlene hình thành ở phía Tây Caribe, đi qua Cuba trước khi đổ bộ vào Florida Panhandle vào ngày 11 tháng 6. Arlene chỉ gây ra thiệt hại vừa phải. Một người bơi lội đã bị cuốn vào vùng nước xoáy do bão gây ra và chết đuối ở bãi biển Miami, Florida.[29][30]

Bão Bret cường độ yếu hình thành ở Vịnh Campeche vào ngày 28 tháng 6 và đổ bộ vào Veracruz vào sáng hôm sau. Cơn bão đã làm hư hại hàng trăm ngôi nhà và gây lũ lụt khiến 2 người thiệt mạng.[31]

Bão Cindy hình thành ở Vịnh Mexico vào ngày 4 tháng 7. Ban đầu được cho là một cơn bão nhiệt đới, Cindy đổ bộ vào Louisiana vào ngày 5 tháng 7. Trên vùng biển ven bờ và vùng ven biển đã có gió mạnh (từ 2 phút quan trắc trở lên) phổ biến cấp 7-9, một số địa điểm có gió cấp 10-12, gió giật mạnh có nơi cấp 13-14 (quy ra thang BF), đây là 1 phần nguyên nhân dẫn đến việc đánh giá lại cường độ bão.[32] Lượng mưa báo cáo trên đất liền có nơi lên tới 5 in (130 mm). Bão cũng gây ra một số cơn lốc xoáy, lũ lụt tại một số khu vực ven biển bao gồm Coden, Alabama và làm 3 người chết. Phân tích sau mùa, Cindy được nâng cấp thành bão cuồng phong.[32][33]

Bão Dennis đổ bộ vào Hoa Kì

Vào ngày 5 tháng 7, bão Dennis hình thành ở phía đông Caribe; nó đi qua Grenada trước khi mạnh lên thành bão cấp 4, mạnh nhất từng được ghi nhận vào tháng 7 với áp suất 930 mbar (hPa). Dennis quét qua Cuba , sau đó đổ bộ lần cuối vào Florida Panhandle.[34][35] Bão Dennis đã gây ra lũ lụt và lở đất trên diện rộng ở Haiti, khiến ít nhất 56 người thiệt mạng và gây thiệt hại 50 triệu USD.[36][37] Một người chết ở Jamaica và thiệt hại ước tính khoảng 31,7 triệu USD.[38] Tại Cuba, bão Dennis gây ra gió mạnh cấp 17 (theo thang BF) cơn bão gây mưa cao kỉ lục trên đảo kể từ bão Flora năm 1963.[39] Trên khắp Cuba, Dennis đã làm chết 16 người và gây ra thiệt hại 1,4 tỷ USD, ảnh hưởng đến nông nghiệp, khu du lịch, cơ sở hạ tầng và nhà ở.[40] Dennis di chuyển đến bờ biển Florida gần nơi cơn bão Ivan đổ bộ 10 tháng trước đó.[41] Thiệt hại do bão Dennis ở Hoa Kỳ lên tới 2,545 tỷ USD và có 15 người chết ở nước này.[34] Lượng mưa cao nhất do bão ghi nhận ở Hoa Kỳ đạt 12,80 in (325 mm) gần Camden, Alabama.[42]

Bão Emily khi đổ bộ vào Mexico lần đầu tiên.

Ngay sau đó, bão Emily hình thành trên Đại Tây Dương vào ngày 11 tháng 7. Nó đi vào biển Caribe và nhanh chóng mạnh lên thành bão cấp 4, phá kỷ lục của Dennis về cường độ tháng 7 khi áp suất trung tâm cơn bão khi đạt cực đại là 929 hPa. Emily sau đó nhanh chóng đạt đến cường độ cấp 5-cơn bão cấp 5 sớm nhất từng được ghi nhận ở Đại Tây Dương. Emily đổ bộ vào bán đảo Yucatán với sức gió tương đương bão cấp 4. Sau đó bão đổ bộ vào Tamaulipas với sức mạnh bão cấp 3. Emily đã khiến 14 người tử vong. Thiệt hại ước tính khoảng 400 triệu USD (2005 USD).[43]

Bão Franklin hình thành ngoài khơi Bahamas vào ngày 18 tháng 7. Cơn bão di chuyển theo hướng đông bắc và trở thành xoáy thuận ngoại nhiệt đới ngoài khơi bờ biển Đại Tây Dương của Canada, bão không gây ra ảnh hưởng đáng kể đến đất liền.[44]

Bão nhiệt đới yếu có tên Gert hình thành vào ngày 23 tháng 7. Gert đổ bộ vào Veracruz gần nơi Emily đã đổ bộ vài ngày trước đó. Khoảng 1.000 người đã được sơ tán vì lo ngại lũ lụt, nhưng không có thiệt hại hay trường hợp tử vong nào được báo cáo.[45]

Tháng tám

Giống như tháng 7, hoạt động của bão và áp thấp nhiệt đới trong tháng 8 bắt đầu khá sớm: Bão nhiệt đới Harvey hình thành ở phía tây nam Bermuda vào ngày 3 tháng 8. Harvey gây mưa trên Bermuda khi nó di chuyển về phía đông bắc; bão trở thành xoáy thuận ngoại nhiệt đới vào ngày 8 tháng 8 trên vùng biển Đại Tây Dương.[46]

Áp thấp nhiệt đới là tiền thân bão Irene hình thành ở phía tây Quần đảo Cape Verde vào ngày 4 tháng 8. Hình thế này di chuyển về phía tây và phía bắc và đạt cường độ bão cuồng phong vào ngày 15 tháng 8. Irene chuyển hướng về phía đông bắc và nhanh chóng mạnh lên thành bão cấp trước khi suy yếu và bị xoáy thuận ngoại nhiệt đới lớn hơn hấp thụ vào ngày 18 tháng 8.[47] Một bé trai gần Long Beach, New York tử vong do dòng nước rút.[48]

Áp thấp nhiệt đới thứ 10 hình thành ở phía đông Tiểu Antilles vào ngày 13 tháng 8. Áp thấp tan vào ngày hôm sau. Tàn dư của nó sớm được sáp nhập với một hệ thống khác và trở thành bão cơn bão Katrina.[49]

Vòng lặp hình ảnh radar bão Katrina đổ bộ vào 29 tháng 8

Bão Jose hình thành ở Vịnh Campeche vào ngày 22 tháng 8. Bão bắt đầu trải qua quá trình tăng cường nhanh chóng nhưng nó cũng nhanh chóng tiến đến bờ biển và đổ bộ vào bang Veracruz của Mexico vào ngày 23 tháng 8, ngăn cản việc mạnh thêm đáng kể, do đó cường độ của bão chỉ ở mức vừa phải. Có 25.000 người phải sơ tán khỏi nhà ở Veracruz, 11 người chết tại Veracruz, 5 người chết ở bang Oaxaca.[50][51] Tổng cộng, thiệt hại ở Mexico lên tới 45 triệu USD (2005 USD).[52]

In Katrina's Wake – một đoạn phim ngắn của NASA

Bão Katrina hình thành vào giữa tháng 8 trên Bahamas. Nó trở thành bão nhiệt đới vào ngày 24 tháng 8 và đạt cường độ bão cuồng phong trước khi đổ bộ vào miền nam Florida ở mức bão cuồng phong cấp 1. Cơn bão đi vào Vịnh Mexico và mạnh lên nhanh chóng thành bão cấp 5 khi đi qua nơi có dòng biển ấm vào ngày 28 tháng 8. Katrina đổ bộ lúc 06:00 CST ngày 29 tháng 8 với sức gió tương đương cơn bão bão cấp 3. Khi đổ bộ kích thước của bão rất lớn. Nước dâng do bão đã gây ra thiệt hại thảm khốc dọc theo bờ biển Louisiana, Mississippi và Alabama. Tại New Orleans (thành phố của Louisiana), nước dâng do bão đã làm vỡ đê, làm ngập lụt khoảng 80% diện tích thành phố. Thiệt hại do gió được báo cáo ở những nơi nằm sâu trong đất liền, cản trở nỗ lực cứu hộ. Ước tính bão gây ra thiệt hại từ 97,4 đến 147,5 tỷ USD (2005 USD).[53][54]

Một vùng áp thấp khác hình thành từ một làn sóng nhiệt đới bắt nguồn vào ngày 24 tháng 8 ở ngoài khơi bở biển châu Phi. Vùng áp thấp mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới khi hệ thống khoảng giữa quần đảo Lesser Antilles và châu Phi. Tuy nhiên, độ đứt gió hướng bắc đã ngăn cản áp thấp mạnh lên và nó thoái hóa thành một vùng áp thấp rộng vào ngày hôm sau. Sau khi di chuyển nhanh về phía bắc, vùng thấp phát triển trở lại thành áp thấp nhiệt đới và ngay sau đó được tuyên bố là mạnh lên thành bão nhiệt đới với tên quốc tế là Lee vào ngày 31 tháng 8. Lee chỉ là một cơn bão nhiệt đới trong một thời gian ngắn trước khi suy yếu trở lại thành áp thấp nhiệt đới. Áp thấp nhiệt đới lại suy yếu thành một vùng áp thấp hoàn lưu rộng trước khi bị hấp thụ bởi một front lạnh vào ngày 4 tháng 9.[55]

Tháng chín

Bão Ophelia đang ảnh hưởng đến North Carolina

Bão Maria hình thành vào tháng 9, từ bão nhiệt đới ở phía đông Quần đảo Leeward vào ngày 2 tháng 9. Maria đạt cực đại là bão cấp 3 vào ngày 5 tháng 9, chuyển hướng đông bắc và suy yếu trước khi trở thành xoáy thuận ngoại nhiệt đới vào ngày 10 tháng 9, cơn bão ngoại nhiệt đới này mạnh lên khi nó di chuyển về phía Iceland. Cơn bão ngoại nhiệt đới đã tấn công Na Uy, gây ra trận lở đất ở Bergen khiến 3 người thiệt mạng và 7 người khác bị thương.[56][57][58]

Bão Nate hình thành ở phía tây nam Bermuda vào ngày 5 tháng 9 và di chuyển về phía đông bắc. Lúc bão đạt đến cường độ cực đại, bão tương đương với bão cuối cấp 1. Nate trở thành xoáy thuận ngoại nhiệt đới vào ngày 10 tháng 9.[59] Cơn bão chưa bao giờ tiếp cận đất liền, mặc dù vậy bão đã gây trở ngại cho các tàu hải quân Canada trên đường đến bờ biển Vịnh Mehico để hỗ trợ các nỗ lực cứu trợ Katrina và dòng chảy xa bờ do bão Nate và Maria gây ra làm một người ở New Jersey tử vong và làm một người khác bị tổn hại nghiêm trọng về sức khỏe.[60][61]

Bão Ophelia hình thành từ một áp thấp nhiệt đới ở Bahamas vào ngày 6 tháng 9 và gần như ngay lập tức đổ bộ vào Grand Bahama . Nó trở thành một cơn bão nhiệt đới ngoài khơi bờ biển Florida trước khi mạnh lên thành bão cuối cấp 1 và tàn phá bờ biển phía nam Bắc Carolina với gió lớn và nước dâng do bão vào ngày 12 và 13 tháng 9. Mắt bão không bao giờ đổ bộ và di chuyển quay trở lại biển trước khi trở thành xoáy thuận ngoại nhiệt đới vào ngày 17 tháng 9 và đi qua Canada. Do ảnh hưởng của bão, vùng bờ biển; vùng biển ven bờ; các đảo, bán đảo ven bờ đã có gió mạnh (2 phút duy trì trở lên) ghi nhận là cấp 10-11 giật cấp 12-13 (thang BF) và lượng mưa ghi nhận có nơi gần 300 mm. Bão khiến 3 người chết và tổng thiệt hại ước tính khoảng 70 triệu USD (2005 USD).[62][63]

Bão Rita đạt cực đại

Bão Philippe hình thành ở phía đông quần đảo Leeward vào ngày 17 tháng 9. Nó di chuyển về phía bắc, đạt cường độ cấp 1 trước khi suy yếu và tan vào ngày 23 tháng 9.[64] Philippe đã mang gió giật và hơi ẩm đến Bermuda.[65] Ảnh hưởng của bão nói chung không đáng kể.

Một áp thấp nhiệt đới trên Quần đảo Turks và Caicos hình thành vào ngày 18 tháng 9 và mạnh lên thành bão với tên là Rita. Cơn bão đạt cường độ cấp 2 khi nó di chuyển về phía nam Florida Keys vào ngày 20 tháng 9. Sự tăng cường độ nhanh chóng xảy ra sau đó khi Rita di chuyển vào Vịnh Mexico và Rita trở thành cơn bão cấp 5 vào ngày 21 tháng 9, trở thành cơn bão mạnh thứ ba từng được ghi nhận ở khu vực Đại Tây Dương vào thời điểm đó (hiện nay là thứ tư). Rita đổ bộ gần biên giới Texas- Louisiana vào ngày 24 tháng 9. Lũ lụt lớn được báo cáo ở Port Arthur và Beaumont, Texas, trong khi các giáo xứ Cameron và Calcasieu ở Louisiana bị tàn phá. Các giàn khoan dầu ngoài khơi trên đường đi của Rita cũng bị thiệt hại đáng kể. 120 người đã thiệt mạng do ảnh hưởng của Rita, chỉ có 7 trường hợp là do ảnh hưởng trực tiếp và tổng thiệt hại do cơn bão gây ra ước tính khoảng 18,5 tỷ USD (2005 USD).[66]

Một áp thấp nhiệt đới hình thành vào ngày 30 tháng 9, không thể mạnh lên thành bão nhiệt đới và tan vào ngày 2 tháng 10. Áp thấp nhiệt đới không gây ra ảnh hưởng đáng chú ý.[67]

Tháng mười

Bão Stan ngay sau khi đổ bộ vào Veracruz

Bão Stan là cơn bão đầu tiên trong tháng 10, mạnh lên thành bão nhiệt đới vào ngày 2 tháng 10 ngay trước khi đi qua bán đảo Yucatán. Tại Vịnh Campeche , Stan đạt cường độ bão cấp 1 trước khi đổ bộ vào phía nam Veracruz, Veracruz , vào ngày 4 tháng 10. Bão Stan và tàn dư của bão là một phần nguyên nhân gây mưa lớn, gây ra lượng mưa xối xả gây ra lũ lụt và lở đất thảm khốc ở miền nam Mexico và miền Trung. Mỹ. Hơn 1.500 người chết, đại đa số do lũ lụt và sạt lở đất gây ra, trong đó khoảng 80 người là do bão Stan trực tiếp gây ra. Thiệt hại do bão lên tới 1,2 tỷ USD (2005).[68][69]

Một cơn bão cận nhiệt đới (tạm gọi là "bão cận nhiệt đới Azores") không có tên tên ban đầu không được NHC chú ý. Trong quá trình phân tích sau mùa giải, NHC xác định đó là một cơn bão cận nhiệt đới. Cơn bão cận nhiệt đới tồn tại trong thời gian ngắn này hình thành vào ngày 4 tháng 10 ở phía nam Azores và bị áp thấp ngoại nhiệt đới hấp thụ vào ngày hôm sau, áp thấp đó sau này trở thành bão Vince. Trong toàn bộ quá trình ảnh hưởng, bão đã gây ra gió mạnh cấp 8-9 giật cấp 10 (thang BF).[70]

Bão nhiệt đới Tammy tồn tại một thời gian ngắn trước khi đổ bộ vào vùng đông bắc Florida vào ngày 5 tháng 10. Tammy đã gây mưa lớn trên các vùng phía đông nam Hoa Kỳ trước khi hợp nhất với một hệ thống front mà sau này đã gây ra lũ lụt ở vùng Đông Bắc Hoa Kỳ vào tháng 10 năm 2005 khiến 10 nguòi chết.[71][72][73]

Áp thấp cận nhiệt đới 22 hình thành ở phía đông nam Bermuda vào ngày 8 tháng 10. Nó chuyển thành áp thấp phi nhiệt đới vào ngày hôm sau. Tàn dư của nó cùng với bão Tammy đã di chuyển đến New England và cũng góp phần gây ra lũ lụt ở Đông Bắc Hoa Kỳ vào tháng 10 năm 2005.[73]

Từ một áp thấp phi nhiệt đới đã hấp thụ "bão cận nhiệt đới Azores", bão cận nhiệt đới Vince hình thành trên vùng nước lạnh bất lợi cho sự hình thành xoáy thuận nhiệt đới ở Đông Đại Tây Dương gần Quần đảo Madeira vào ngày 8 tháng 10.[70] Cơn bão này mạnh lên thành bão cấp 1 trong một thời gian ngắn vào ngày 9 tháng 10. Bão tiếp tục di chuyển về hướng đông, suy yếu thành áp thấp nhiệt đới vào ngày 10 tháng 10. Áp thấp nhiệt đới sau đổ bộ bất thường hơn vào Tây Ban Nha vào ngày 11 tháng 10, khiến nó trở thành cơn bão nhiệt đới đầu tiên ảnh hưởng đến Tây Ban Nha kể từ cơn bão Tây Ban Nha năm 1842. Vince đã gây ra gió mạnh cấp 6-7 giật cấp 8-9 (thang BF) trên đất liền và lũ lụt nhỏ ở một số nơi.[74][75][76]

Bão Wilma hình thành vào ngày 17 tháng 10 ở vùng Tây Caribe, phía Tây Nam Jamaica và nhanh chóng mạnh lên. Vào ngày 19 tháng 10, nó trở thành xoáy thuận nhiệt đới mạnh nhất được ghi nhận ở khu vực Đại Tây Dương theo tiêu chí áp suất trung tâm tối thiểu, với sức gió duy trì 160 kt (295 km/h) và áp suất trung tâm là 882 hPa (26,0 inHg). Sau đó nó di chuyển chậm và tấn công Quintana Roo vào ngày 22 tháng 10 với sức gió tương đương bão cấp 4, gây thiệt hại rất nặng nề cho Cancún và Cozumel. Tương tự, sau khi đi vào Vịnh Mexico, Wilma đột ngột đổi hướng và đi qua phía bắc Cuba trước khi tấn công miền nam Florida vào ngày 24 với cường độ bão cấp 3, sau đó di chuyển vào Đại Tây Dương và trở thành xoáy thuận ngoại nhiệt đới. Wilma khiến 52 người chết, trong đó 23 người là do bão trực tiếp; tổng thiệt hại ước tính khoảng 22,4 tỷ USD (2005 USD), chủ yếu ở Hoa Kỳ, MexicoCuba.

Bão Alpha hình thành ở phía đông Caribe vào ngày 22 tháng 10 và vượt qua Hispaniola, gây ra lũ lụt lớn trước khi bị sáp nhập bởi bão Wilma. Tổng cộng có 26 người được cho là đã chết vì cơn bão ở Haiti và Cộng hòa Dominica.[77]

Bão Beta hình thành ở miền nam Caribe vào ngày 26 tháng 10 và mạnh lên thành bão cấp 3 trước khi đổ bộ vào các đảo San Andrés & Providencia của Colombia và Nicaragua vào ngày 30 tháng 10.[78] Bão Beta đã gây ra 9 trường hợp tử vong và thiệt hại hơn 15,5 triệu USD ở 4 quốc gia.[79][80][81][82]

Từ tháng 11 đến hết năm

Giai đoạn cuối năm, tần suất các cơn bão nhìn chung giảm, nhưng vẫn có 4 cơn bão hình thành.

Bão Epsilon nhìn từ Trạm Vũ trụ Quốc tế

Bão nhiệt đới Gamma ban đầu hình thành vào ngày 15 tháng 11 ở miền trung Caribe, bão suy yếu thành vùng nhiễu động dạng sóng nhiệt đới, sau đó mạnh trở lại thành bão vào ngày 18 tháng 11. Mặc dù cơn bão tan vào ngày 20 tháng 11 sau khi đổ bộ vào miền bắc Honduras, lượng mưa từ Gamma gây lũ lụt đã khiến 39 người chết.[83]

Bão nhiệt đới Delta hình thành ở phía đông Đại Tây Dương vào ngày 23 tháng 11; nó tiệm cận nhưng chưa bao giờ có sức gió tương đương bão cuồng phong. Delta đã trở thành xoáy thuận ngoại nhiệt đới vào ngày 28 tháng 11 ngay trước khi ảnh hưởng đến Quần đảo Canary.[84] Bão khiến 7 người thiệt mạng (6 người chết đuối do lật thuyền), 12 người mất tích (do lật thuyền)[84] và làm đổ di tích El Dedo de Dios, một địa danh nổi tiếng trên đảo Gran Canaria.[85]

Bão Epsilon hình thành như một cơn bão nhiệt đới vào ngày 29 tháng 11 trong môi trường tương đối bất lợi cho sự hình thành xoáy thuận nhiệt đới ở giữa Đại Tây Dương. Nó đạt đến cường độ bão cuồng phong vào ngày 2 tháng 12 và bất chấp dự báo khi tồn tại hơn một tuần trước khi tan. Không có báo cáo nào về ảnh hưởng của bão.[86]

Bão nhiệt đới Zeta trở thành cơn bão cuối cùng của mùa khi nó hình thành vào ngày 30 tháng 12, chỉ còn sáu giờ nữa phá kỷ lục của Bão Alice năm 1954 là cơn bão hình thành muộn nhất được đặt tên trong một mùa. Zeta tan vào ngày 6 tháng 1 năm 2006, trở thành cơn bão nhiệt đới tháng Giêng tồn tại lâu nhất trong lịch sử lưu vực Đại Tây Dương.[87]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Mùa bão Đại Tây Dương 2005 https://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/outlooks/hu... https://web.archive.org/web/20170506153426/http://... https://tropical.colostate.edu/media/sites/111/201... https://web.archive.org/web/20060307053739/http://... https://www.tropicalstormrisk.com/docs/TSRATLForec... https://web.archive.org/web/20120901071312/http://... https://tropical.colostate.edu/media/sites/111/201... https://web.archive.org/web/20060210150915/http://... http://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/outlooks/hur... https://web.archive.org/web/20150906022727/http://...